Zakres planowanych zmian

Nowelizacja miała uszczelnić system podatkowy przez wyeliminowanie możliwości optymalizacji podatkowej poprzez fundacje rodzinne. Kluczowymi zmianami były:

• wprowadzenie podatku od dochodów zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC), co miało ograniczyć wykorzystywanie fundacji do lokowania aktywów za granicą w jurysdykcjach o niskim opodatkowaniu;
• nakładanie podatku od niezrealizowanych zysków (tzw. exit tax) na aktywa przekazywane fundacji, które potem mogłyby być zbyte przed upływem trzech lat;
• trzyletnia blokada (lock-up) na zbycie majątku w ramach fundacji rodzinnej, uniemożliwiająca jego szybkie wycofanie. Jeśli fundacja rodzinna zbyłaby majątek w takim czasie, musiałaby zapłacić 19% podatku dochodowego, ale mogłaby go później odliczyć — od 15% CIT, który pobierze przy wypłacie środków do beneficjentów;
• ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, np. ograniczenie najmu nieruchomości bez świadczenia dodatkowych usług.

Według rządu, zmiany miały na celu przede wszystkim ukrócenie wykorzystywania fundacji jako narzędzia do unikania opodatkowania oraz zapewnienie większej przejrzystości i kontroli fiskalnej.​

Argumenty Prezydenta

Prezydent podkreślił, że głównym powodem zawetowania nowelizacji jest naruszenie zaufania obywateli do państwa poprzez łamanie umowy zawartej podczas wprowadzania instytucji fundacji rodzinnych w 2023 roku. Wtedy ustawodawca zapewniał, że zasady funkcjonowania i opodatkowania fundacji nie ulegną zmianie przez przynajmniej trzy lata. Wprowadzenie zmian po niespełna dwóch latach zaszkodziłoby rodzinom, które w oparciu o obowiązujące prawo wcześniej przekazały fundacjom swoje aktywa – stwierdził Prezydent.

Prezydent wskazał, że celem państwa powinno być ściganie faktycznych nieuczciwych praktyk, takich jak wyłudzanie VAT czy omijanie podatków, a nie atakowanie legalnie działających rodzinnych fundacji. Zwrócił uwagę, że zmiany legislacyjne powinny być stabilne i przewidywalne, ponieważ niestabilność prawa zniechęca do korzystania z instrumentów gospodarczych służących budowaniu i ochronie majątku rodzinnego.

Dodatkowo Prezydent zaznaczył, że proponowane ograniczenia, takie jak blokada aktywów, mogłyby w praktyce utrudnić sukcesję majątkową oraz wpłynąć negatywnie na efektywność działalności rodzinnych przedsiębiorstw i fundacji.​

Konsekwencje dla fundacji rodzinnych

Decyzja Prezydenta daje fundacjom rodzinnym oddech oraz gwarancję stabilizacji prawnej, przynajmniej na razie. Fundacje rodzinne nie będą obciążone dodatkowymi restrykcjami i mają pewność co do obowiązującego modelu opodatkowania, co jest istotne dla długofalowego planowania sukcesji i zabezpieczenia majątku. Podkreśla się, że stabilność systemu prawnego jest konieczna do rozwoju i zaufania do fundacji rodzinnych jako narzędzia ochrony rodzinnych aktywów.

Jednocześnie jednak pozostaje otwarta kwestia uszczelnienia systemu podatkowego wobec potencjalnych nadużyć, co wymaga dalszych konsultacji i rozważenia rozwiązań zgodnych z zasadą stabilności prawa.​

Co czeka fundacje rodzinne w 2026 roku?

Eksperci przewidują powrót do prac legislacyjnych nad nową wersją zmian w przepisach dotyczących fundacji rodzinnych w najbliższych miesiącach. Kluczowe może być wprowadzenie dłuższego vacatio legis, lepszej ochrony istniejących struktur oraz wyraźniejszego rozróżnienia między nadużyciami podatkowymi a uczciwym wykorzystaniem tych instrumentów w biznesie rodzinnym.​

Rok 2026 przyniesie dalsze dyskusje legislacyjne, z naciskiem na równowagę między uszczelnianiem systemu a zachowaniem zaufania do fundacji jako narzędzia sukcesji.